İlk uçuşunu 1986 yılında yapan Dassault Rafale 20 yıldan fazla süre hiçbir satış gerçekleştirememişti. Ta ki 2015 yılına kadar. Sekiz yıllık 2015-2022 döneminde “sadece Rafale için” imzalanan anlaşmaların toplam tutarı 57 milyar doları aşıyor. Türkiye’nin aynı sekiz yıllık dönemdeki toplam silah, savunma ve havacılık ihracatı ise yaklaşık 20 milyar dolar seviyesinde. Gelin Rafale’nin tüm satışlarına göz atalım:
- 2015: Mısır 24 adet Rafale için 5.9 milyar dolarlık anlaşma imzalayarak Rafale’nin ilk ihracat müşterisi oldu. Tutara 1 adet FREMM sınıfı fırkateyn ve MBDA hava-hava füzeleri dahildir. Detaylı bir açıklama yapılmasa da; siparişte uçakların payı yaklaşık olarak 4.0 milyar dolar olması muhtemel.
- 2015: Katar 24 adet Rafale için 7.0 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. Anlaşma MBDA füzelerini ve 36 Katarlı pilot ile 100 teknisyenin Fransız ordusu tarafından eğitilmesini de içeriyor.
- 2016: Hindistan 36 adet Rafale için 9.2 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. Anlaşma kapsamına yedek parça ve MBDA Meteor füzeleri de dahil.
- 2017: Katar 12 adet daha Rafale için 1.3 milyar dolarlık anlaşma imzaladı.
- 2021: Yunanistan 18 adet Rafale için 2.6 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. (12 adet ikinci el, 6 adet sıfır.)
- 2021: Mısır 30 adet daha Rafale için 4.5 milyar dolarlık ek sipariş anlaşması imzaladı.
- 2021: Hırvatistan 12 adet ikinci el Rafale için 1.2 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. Tutara eğitim, ekipmanlar ve teknik destek dahil.
- 2021: Birleşik Arap Emirlikleri 80 adet Rafale için 19.2 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. Tutara 12 adet H225M çok amaçlı askeri helikopter de dahil. Böylece BAE, Rafale’nin en büyük müşterisi oldu.
- 2022: Yunanistan 6 adet daha Rafale için ek anlaşma imzaladı. Anlaşma tutarı açıklanmadı.
- 2022: Endonezya 42 adet Rafale için 8.1 milyar dolarlık anlaşma imzaladı.
Dassault bunların dışında girdiği birçok ihaleyi de kaybetmiştir. Örneğin Brezilya’da JAS-39 Gripen Gripen NG’ye karşı, Belçika’da F-35 Lightning II’ye karşı, Kuveyt’de Eurofighter Typhoon’a karşı, Singapur’da F-15SG’ye karşı olan rekabetlerini kaybetmiştir.
Rafale’nin en büyük eleştiri aldığı nokta, uçakların oldukça yüksek birim maliyet ile ihraç edilmesidir. Yukarıda gerçekleşen satışlara baktığımızda, alıcı ülkelerin 5. Nesil F-35 Lightning II ile yakın-eşit bir maliyete katlandığı görülmektedir. Söz gelimi Finlandiya 64 adet F-35A için 9.4 milyar dolarlık anlaşmaya varmıştır. Bu da her bir F-35A’nın Finlandiya’ya yaklaşık 147 milyon dolar maliyete geldiğini gösteriyor. Benzer şekilde Polonya 32 adet F-35A için 4.6 milyar dolarlık sözleşme imzalamıştır. Bu da Polonya’ya her bir F-35A’nın yaklaşık 143 milyon dolar maliyete geldiğini gösteriyor.
Herhangi iki ülke arasındaki savunma, havacılık ve muhtelif silah sistemlerinin alımı uzun vadeli iyi ilişkiyi zorunlu kılıyor. Satın alan ülke açısından; alınan mal ve hizmet ile müttefiklik ilişkileri ve jeopolitik çıkarlar yönünden avantajlar elde ediliyor. Satış yapan ülke ise söz konusu platformun satışının ardından uzun yıllar teknik destek, bakım, mühimmat ve yedek parçalar ile yerli sanayisini canlı tutuyor ve jeopolitik açıdan koz elde ediyor.
Fransa yaptığı satışlar ile özellikle Basra Körfezi (BAE, Katar) ve Kuzey Afrika’da (Mısır) önemli kozlar elde etmiştir.
SIPRI verilerine göre Fransa 2018-2022 döneminde dünyada majör silah satışlarının %11’ini gerçekleştirmiştir. ABD %40 ile ilk sırada, Rusya %16 ile ikinci sırada, Fransa %11 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Fransayı ise %5.2 ile dördüncü sıradaki Çin takip etmektedir. Türkiye %1.1 ile 12. sırada yer almaktadır.
