Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Zırhlı Muharebe Aracı (ZMA) Modernizasyon Projesi kapsamında ön prototip ZMA-15 üzerinde yapılan araç sürüş ve atış testlerinin, başarılı bir şekilde gerçekleştirildiğini kısa süre önce açıkladı. Proje, Kara Kuvvetlerimizin gelecekteki ZMA stratejisinin ana hatlarını işaret etmesi açısından, gerçekten incelenmeye değer bir yenilik. Bizde sizlerle beraber ilk olarak ZMA-15’lerin tarihine ve özelliklerine kısaca göz atacak, malımızı tanıdıktan sonra da neden ve nasıl modernize edildiklerini kapsamlı bir detaylarını inceleyeceğiz.
Türkiye’nin Yakın ZMA Tarihi
80’li yıllara gelindiğinde TSK, kara ordusunun bel kemiğini oluşturacak modern bir ZMA arayışına girmiştir. İhtiyacın giderilmesi maksadıyla da Amerikan FMC Corporation firmasıyla ortak bir Türk firması kurulması ve bu firmaya ait olan AIFV aracının, Türkiye’de ZMA-15 adıyla lisans altında üretilmesi uygun görüldü. Günümüzde %51 hissesi Nurol Holding’e, %49’u ise BAE Systems’a ait olan “FMC-Nurol Savunma Sanayii A.Ş.” yani FNSS firması işte böyle doğuyor.
Az önce belirttiğimiz üzere firma zaten hazır sipariş ile dünyaya geldiği için 1988 yılında hemen “Zırhlı Muharebe Araç Projesi” anlaşması imzalanmış ve 1 milyar $ bedelle, yaklaşık olarak 1700 ZMA’nın 10 yıl içinde üretilmesi karara bağlanmıştır. İlk araç 90 yılında üretilmiş ve 92 yılında TSK envanterine dahil olmuştur.
2000 yılında Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM), ZMA-15’in Geliştirilmiş Zırhlı Personel Taşıyıcı (GZPT) modelinden 551 adet daha temin edilmesine yönelik ilave bir sözleşme imzaladı. Toplam 13 kişi taşıyabilen bu gelişmiş araçlarda dahil olmak üzere, 2 sözleşme kapsamındaki yaklaşık 2250 ZMA’nın tamamı, 1992-2003 yılları arasında TSK’ne teslim edilmiştir. FNSS ayrıca şimdiye kadar yaklaşık 350 adet ZMA-15’i, 4 farklı ülkeye ihraç etme başarısı da göstermiştir.
ZMA-15’in Karakteristik Özellikleri
ZMA-15; FNSS üretimi 350/400 BG dizel motor ve otomatik transmisyonlu güç paketi sayesinde ana muharebe tankları ile ortak hareket yeteneğine sahip, 13-15 ton sınıfında, amfibi, paletli zırhlı araçlara verilen genel addır. GZPT’nin şasesi, ZMA-15 sınıfındaki bütün araçların baz araç versiyonudur.
14 ton ağırlığındaki ZMA-15’lerin toplam personel kapasitesi 11 kişidir. Gece veya gündüz görev yapabilen aracın maksimum hızı 65 Km/Sa ve maksimum menzili 490 Km’dir. Komutan, Nişancı ve şoför haricinde 8 piyadeyi güvenle taşıyabilmektedir. Silah olarak 1 adet 25 mm top ve eş eksenli 7,62 mm makineli tüfeği bulunuyor. Stabilize nişancı kulesi ise 360 derece daimi dönüş yapabilme özelliğine sahiptir. FNSS tarafından günümüze kadar ZMA-15’in tam 10 farklı versiyonu üretilmiştir.
ZMA-15’ler, paletli (5 yol tekerlekli), hafif, düşük siluetli, çöl koşullarında, çamurlu/engebeli arazilerde, asfalt veya stabilize yollarda yüksek hızlı hareket yeteneğine sahip zırhlı araçlardır. Araca giriş ve çıkışlar; arkasında yer alan hidrolik rampa veya rampa üzerindeki personel kapısı ile sağlanır. Aracın üst kısmında ise, geniş manga kapağı ile sürücü, komutan ve nişancı kapakları mevcuttur.
ZMA-15’lerin gövdesi, balistik alüminyum levhalardan, alüminyum kaynak tekniği ile birleştirilerek imal edilir. Levha kalınlığı, gövdenin farklı noktalarında balistik gereksinimlere göre değişmektedir. Gövdesinin su sızdırmaması için kapaklar ve tapalar su sızdırmaz contalıdır. Piyadenin yer aldığı manga adı verilen arka bölümde, dışarıya ateş etme imkanı sağlayan 5 adet atış mazgalı bulunuyor.
ZMA-15 Modernizasyon Projesi
Şimdide esas konumuz olan modernizasyon projesine değineceğiz. Sizlerin de gördüğü üzere ilk ZMA’lar envantere gireli neredeyse 30 sene oldu ve hepimizin malumu olduğu üzere bu süreçte teknoloji, harekat ortamı ve gereklilikler büyük değişikliklere uğradı. Bu kapsamda ZMA’ların da güncellemesinin vakti geldi.
ZMA-15 Modernizasyon Programının sözleşmesi, 31 Aralık 2019 tarihinde ana yüklenici ASELSAN ile Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) arasında 900 milyon TL (Birim araç başına 6,75 milyon TL) bedelle imzalanmıştır. Proje kapsamında ilk etapta 133 adet ZMA, yerli ve özgün çözümlerle, modern silah sistemleri ve yüksek teknoloji görev ekipmanlarıyla donatılacak, beka kabiliyeti önemli ölçüde artırılacak ve kullanım ömrü uzatılmış olacaktır. Kritik sistem ve alt sistemlerin milli olması ise en önemli proje hedeflerinden biridir. Aselsan ve FNSS, projenin hızla ilerlemesi için detaylı bir iş bölümü yapmıştır.
ASELSAN sözleşme kapsamında ZMA’ların, üstün teknoloji barındıran ateş gücü ve modern elektronik sistemlerle donatılmasından sorumludur. Bunu sağlamak içinde ZMA’lara; 25 mm otomatik top ve 7.62 mm makineli tüfek ile donatılmış NEFER Silah Kulesini, Lazer Uyarı, 360 derece Yakın Mesafe Gözetleme, Sürücü Görüş, Yön Bulma ve Seyrüsefer Sistemleriyle, Komutan, Nişancı, Personel ve Sürücü Gösterge Panellerini entegre edecektir.
Alt yüklenici FNSS ise esasen, ZMA platformunun gövdesi üzerinde tecrübesini konuşturacaktır. Bu maksatla; iklimlendirme ve yangın söndürme sistemleri, mayın korumalı koltuklar ve parçacık kalkanı entegre edilerek, ZMA’ların zırh ve mayın koruma seviyeleri yükseltilecektir. Bunların yanı sıra prototip üretme, kalifikasyon, görev donanımlarının entegrasyonu ve seri üretim faaliyetlerinin sorumlusu da FNSS’dir.
Proje kapsamında ASELSAN ve FNSS tarafından ilk günden beri yoğun bir tasarım ve entegrasyon çalışması yürütülmektedir. İlk prototip ZMA aracının modernizasyonu Ekim 2020’de tamamlanmış ve belirli testler yapılarak başarı sağlanmıştır. Son olarak Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir birkaç gün önce yaptığı paylaşımda; ön prototip ZMA üzerinde araç sürüş ve atış testlerinin başarılı şekilde gerçekleştirildiğini açıklamıştır. Proje kapsamında teslimatların, 2021-23 yılları arasında gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Sonuç olarak; ZMA-15 Modernizasyon Projesiyle zırhlı araçlarımızın beka kabiliyeti, vuruş gücü, teknolojik yeterliliği ve kullanım ömrü önemli ölçüde artırılacaktır. Ancak her ne kadar proje kapsamlı bir uygulamayı içerse de bahsettiğimiz araçlar, envanterde neredeyse 30 senesini tamamlamış ve yıpranmış araçlardır. Bu kapsamda modernizasyonun ne oranda başarılı olacağı yönündeki soru işaretlerinin cevaplarını, ilerleyen süreçte zaman bizlere gösterecektir.
