Türkiye’nin Taaruz Helikopteri Serüveni-1

1970 yılında ise Türkiye UH-1H ile tanışıyor. Bu yıllardan sonra Kıbrıs Barış Harekatı’nda  Türkiye silahlı helikopter ihtiyacını  elimizdeki tek motorlu zırhsız UH-1’lerin yan cephelerine 2.75 inçlik (70mm) güdümsüz roket lançerleri ve 40mm’lik bomba atarlar, AB-206 tipi helikopterlerin yan kapılarına 7.62mm çaplı, altı namlulu ‘Minigun’ tipi makinalı silahlar ekleme şeklinde olmuştur. Fakat  istenilen verim alınamamamış ve bu denemelere son verilmiştir.

Güneydoğu’da 1984 yılı itibariyle başlayan giderek artan PKK Terör sorunu karşısında da UH-1H’lar taarruz/keşif konusunda yetersiz kalmış bunun üzerine Taarruz helikopteri ihtiyacı tekrar doğurmuştur.1987 yılından itibaren Genelkurmay Başkanlığının istekleri doğrultusunda safkan bir taarruz helikopterinin acil ihtiyaç kapsamında tedarikine yönelik çalışma gerçekleştirilmiştir.1989 yılında düzenlenen Savunma Sanayii İcra Komitesi toplantısında  SSM tarafından “Hücum Helikopteri Tedarik Projesi” adıyla bir proje başlatılılmıştır. Ardından AH-64A Apache, AH-1W Süper Cobra ve A-129 Mangusta helikopterleri incelemeye alınmıştır. Bu inceleme ve araştırmalar sonucunda Türkiye  AH-1W Süper Cobra kullanımına karar vermiştir.

Kara Havacıları  o dönemde AH-64A Apache istemelerine rağmen  gerek maliyetinin yüksekliği gerekse teslim takviminin uzunluğu ve ABD’nin kendisi için (US Marines) ürettiği AH-1W’leri vermeyi kabul etmesi bu seçimde etkili olmuştur. 

1990 yılında İlk 5 adet helikopter göreve başlar başlamaz gösterdikleri performans ikinci parti 5 adet aynı tip helikopterin 1993 yılında tedarik edilmesinde etkili olmuştur.  (5+5 şeklinde) 

1990 yılında acil ihtiyaç kapsamında alınan ilk 5 helikopter yeni üretilen sıfır helikopterler degillerdi. O yıllarda Süper Cobra helikopteri ilk aşaması AH-1T baz alınarak geliştirilen modernizasyon projesidir.  (Seri numaraları: 163921, 922, 923, 925, 928)

Eğitim ve altyapı hazırlıklarının ardından , iki adet AH-1W   İç Güvenlik Harekâtlarında görev almak üzere 24 Mart 1991 tarihinde Diyarbakır’a intikal etmiş ve Jandarma Asayiş Komutanlığı harekât kontrolünde göreve başlamıştır.

Güneydoğu’da yüksek rakımlı dağlarda ve kışın soğuk, yazın sıcak iklim koşullarında PKK terör örgütüne verdiği başarılı mücadeleden dolayı 1993 yılında ek 5 adet AH-1W siparişi verilerek, yine USMC (US. Marines)  siparişlerinden Türkiye’ye yönlendirilmişlerdir. Teslimat  1994’te gerçekleşmiştir. Ikinci parti helikopterler yeni üretim olup ilk parti gibi AH-1T’lerden çevrilmemişlerdir. (Seri numaraları: 165037, 038, 039, 040, 041) 

Çift motorlu, yüksek atış gücüne sahip bu helikopterler hemen Güneydoğu’da etkisini göstermeye başladı. Terörle mücadelenin ağır yükünü çeken Super Cobra’lara ek olarak 1993’ten itibaren tek motorlu, daha düşük performanslı 28 adet AH-1P,  12 adet AH-1S, 4 adet TAH-1S helikopterlerden toplam 44 adet  hibe yoluyla Kara Kuvvetleri envanterine girdi. Bu helikopterler ABD tarafından envanter dışına çıkarılmış, belli süre uçuş yapmamış, depolanmış vaziyette Cobra’lardı. Kısmen çok vahim durumdalardı. Nitekim çok zaman geçmeden yağ sızıntısı dahi yapan harekat oranları çok düşük olan bu helikopterler yüksek tehlike arz ettiği için Cobra AH-1 pilotları nezdinde geçmişte uçaklara yakıştırılan ‘uçan tabut’ yakıştırmaları yapılmıştı. (Bize verilen bu helikopterin üretim tarihi 77-78 yıllarıdır.)

1993 yılında AH-1P ler için modernizasyon projesi devreye sokulmuştur. Bu kapsamda:

-Israil IAI’ya bağlı TAMAM firmasından 12 adet Gece görüş nişangah sistemi (NTS) alımı için 12 milyon dolarlık bir anlaşma imzalandı.

-3 namlulu M-197 tipi döner top. 

-Canodi Marconi ürünü Taktik Seyrüsefer (TNS) sistemi. 

– Gelişmiş AN/ARC-182 UHF/VHF telsiz 

– Kasklara monteli nişangah sistemi HSS 

-AN/ALQ-144 IR/Kızılötesi karıştırıcı 

-AN/APR-39 (V3) RWR radar ikaz alıcısı 

-Egsoz çıkışına ve gövdeye entegre edilen IR bastırıcı/Termal ısı soğutucu 

– Gövde yenileştirmesi ve yeni kablolama 

-T-53-L703 motor revizyonu 

-Kamuflaj boyası 

Türkiye elindeki 12 Adet  AH-1S’i 28 adet AH-1P için yedek parça ve eğitim amaçlı  kullanmıştır. Geriye kalan 4 adet TAH-1S ise hem önde hem arkada kokpitte bulunan uçuş kontrol fonksiyonlarına sahip oldukları için AH-1P eğitimlerini tamamlama amaçlı, Cobra saldırı helikopteri pilotlarının eğitimleri için kullanılmıştır.

O yıllarda ABD’nin hibe edeceği AH-1 sayısı 44 ile kalmayıp 110’u bulacaktı.  Fakat Türkiye’nin tercihi iyi durumda olan AH-1P serisi tükendiğinden, yüksek miktarda AH-1S’in hibe edileceği sinyali ABD tarafından verilmişti. Ancak Türkiye bu helikopterleri kabul ettiği taktirde uçar halde olmaları için er ya da geç ABD ve Israil firmalarının kapısını çalacaktı. Beklenen olmadı AH-1S’lerin vaziyetinin çok kötü olması dolayısıyla teklif reddedildi. 

  

Bu alımlardan sonra Türkiye’nin uzun yıllar ek AH-1W talebi ise ABD tarafından yerine getirilmedi. Ancak yıllar sonra bibnir çaba ile Acil ihtiyaç kapsamında 2012 yılında yapılan anlaşma ile 111 milyon dolar bedelle 3 adet AH-1W Super Cobra helikopteri yedek parçaları ile birlikte satın alınacaktı.

  Türkiye ABD’den AH-1W satın almak isterken diğer yandan bizimle aynı zamanlarda 1991 yılında Tayvan,  helikopter filosunun saldırı yeteneğini artırmak için ABD’den acil alım talep ediyor.  1992 yılında kabul anlaşması imlzalanıyor. 42 adet AH-1W ihtiyacının ilk teslimatları Nisan 1993’te  başlıyor.  AH-1W’yi Türkiye’den sonra kullanan ikinci yabancı ülke Tayvan oluyor. 1997 yılında ilk parti teslimat tamamlanıyor. 1997 yılında Tayvan ikinci ek 21 adet daha AH-1W siparişlerini veriyor.  9+12 şeklinde siparişler 2001 yılında tamamlanarak Tayvan tarafından teslim alınıyor. 

Geri gelelim Türkiye’ye, 1994 yılında  Bell OH-58D #Kiowa  helikopteri ile ilgilenmiş. Kara Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyacı kapsamında 1994 yılında OH-58D alımı gündeme gelmiş, 31 Ekim – 4 Kasım tarihleri arasında bir adet OH-58D Kiowa Warrior Ankara’ya gelip Türk pilotlar ile deneme uçuşları gerçekleştirmişti. O dönem terörle mücadele kapsamında yoğun olarak kullanılan AH-1W Super Cobra ve F-16’lara hedef tespit, teşhis ve tayin edebilmesi, önemli bir artısı olarak pazarlanmıştı. Bu satış gerçekleşmedi. (Şu an hibe yoluyla Türkiye envanterinde 3 adet OH-58 bulunmakta bu helikopterler modifiye edilerek pilot eğitimine verilmiştir.)

1995 yılında Envanterdeki AH-1W Süper Cobra’lar ilk başlarda Gece Görüş Gözlüğü ile gece operasyonları yapmaktayken 1995 yılında ABD Deniz Piyadeleri ile eş zamanlı olarak İsrail TAMAM ürünü NTS (Night Targeting System/Gece Nişan Sistemi) ile donatılmış ve bu sayede geceleri ve gündüz daha etkili hale gelmişlerdir.

Yine 1995 yılına kadar geçen sürede AH-1W lerin performansından menmun kalan Türkiye Nisan ayında 5, Mayıs ayında 5 adet olmak üzere Bell firması ile 10 adetlik 150 Milyon USD bedelli bir anlaşma imzalanmıştı. ( Asıl ihtiyaç 10 dan fazla olmasın rağmen Ekonomik nedenlerden dolayı 10 adet ile sınırlı kalmıştır.) Bell firması ile yapılan anlaşmanın faaliyete girmesi için ABD Hükümetinin satış onayı çeşitli siyasi engellemelere takılmıştır. Bu 10 adet  AH-1W Süper Cobra siparişimiz ABD’deki Ermeni Rum Lobilerinin etkisiyle teslim alınamayacağının anlaşılması üzerine iptal edilmiş ve ATAK Projesi başlatılmıştır. 

(İlk Atak ihalesi 1996 yılında açılıyor ihtiyaç dahilinde 50+50+45 toplam 145 adet taarruz helikopterinin Türkiye’de TAI ana yükleniciliğinde üretilmesi planlanmıştı. İhaleye ABD iki firma, Boeing AH-64 Apache ve Bell-Textron ortaklığı, “AH-1Z King Cobra” ile , Rusya Kamov K-52 ile, Fransız- Almanlar ise ortak yapım Eurocopter Tiger ile, Italya ise A-129 Mangusta ile katılıyor. Bu ihalenin kazananı Temmz 2000’de Bell-Textron ortaklığı, “AH-1Z King Cobra” modelidir.

Fakat  2001 krizinden dolayı ilk 50 adetlik helikopter maliyetinin TSK’nın istediği aviyonikler ve özelliklerden dolayı yüksek olması, TSK’nın teknolojik taleplerinin Hat safada olması (Bell firmasından resmen kaporta ve motor isteniyor. Kaynak kodları dahil tüm aviyonik ve silah sistemlerinin yerli imkanlar doğrultusunda adaptasyon ve entegrasyonun sağlanması isteniyor.) nedeniyle Bell firmasının maliyeti fazla şişirmesi gibi nedenler ihale sürecini zorluyor. En son  Bell firması AH-1Z projesini ‘Askeri satışlar sistem’ FMS’ye kaydırarak helikopterin ABD’deki tesislerde dogrudan üretilmesini şart koşarak birim maliyetini 33 milyon dolara indiriyor.  Nitekim bu teklif bize ters olduğu için 2004 yılında ATAK-I Projesi iptal ediliyor. 

Aynı yıl ikinci Atak Projesi başlatılıyor ve ATAK-II ihalesine İtalyan Agusta firması 

A-129 Mangusta, Fransız-Alman ortaklığı olan Eurocopter Tiger, Rus Ka-52 Erdoğan, Güney Afrikalı Denel firması SH-2 Rooivalk’ katıldı. 2007 yılında ihaleyi İtalyan AgustaWestland kazanıyor ve Bugün göklerde uçan T-129 ATAK helikopterimizin hikayesi belirginleşiyor.)