Gönüllü genç programlarından zorunlu askerliğe, taşınabilir becerilerden personel açığına
Giriş
Gençlerin toplumsal katılımı, kişisel gelişimi ve ulusal güvenlik ihtiyaçları arasında zamanla çapraz bağlar kuruldu. Bu bağlamda İngiltere ve Türkiye farklı modelleri temsil ediyor diyebiliriz. İngiltere’de gençlere yönelik gönüllü “ordu temalı” programlar öne çıkarken; Türkiye’de erkek vatandaşlara yönelik zorunlu askerlik sistemi hâkim. Bu makalede her iki ülkedeki sistemler; gençlerin kazanımları, taşınabilir (transferrable) beceriler, askerî personel durumu ve modellerin gençlik açısından anlamı açısından karşılaştırılıyor.
İngiltere’de Durum
Gönüllü gençlik programları ve taşınabilir beceriler
İngiltere’de Army Cadet Force (ACF) gibi yapılar 12-18 yaş aralığındaki gençleri hedefliyor ve doğrudan askerlik hizmeti vermiyor. Bu tür programların temel amacı, gençlere liderlik, takım çalışması, karar verme gibi beceriler kazandırmak ve toplumsal katılımlarını artırmak.
Aynı zamanda hem rezerv kara ordusu hem de donanma kuvvetleri üniversitelerde öğrencilerin derecelerini yaparken beraberinde haftada bir ya da iki gün katılabilecekleri gönüllü subay eğitimleri sunuyor. Bu eğitimlerin sonunda öğrenciler non-deployable officer cadet, yani savaşa çağrılmayan subay adayları olarak mezun olabiliyorlar.
Örneğin ACF’nin “Why Join the Army Cadets” bölümünde şöyle deniyor:
“You will learn a wide range of transferable skills … including the ability to command tasks, make decisions under pressure, plan and organise tasks, and work effectively as an individual and a team player.”
Aynı zamanda program çerçevesinde verilen eğitim ve faaliyetler — katılımcıların yıldız seviyeleri (Star levels) ile ilerlediği yapı, açık hava etkinlikleri, liderlik eğitimi gibi uygulamalar bulunuyor.
Bu modellerin gençler açısından değerli olmasının nedeni: iş / okul hayatına girmeden önce kazanılabilecek taşınabilir beceriler sunmalarıdır.
Zorunlu askerlik yok, personel açıkları var
“İngiliz Ordusunda önemli bir personel açığı var ve bu durum son dönemde asker alımında %38’lik bir düşüş ve her zamankinden daha fazla sayıda personelin ayrılmasıyla daha da kötüleşti.”
İngiltere’de zorunlu askerlik sistemi büyük ölçüde kaldırılmış durumda. Öte yandan, askerî personel alımında ve elde tutmada zorluklar bulunduğu kamuoyunda işleniyor; gençlik gönüllü programlarının bu bağlamda “ön aşama” rolü oynayabileceği değerlendiriliyor.
Bu bağlamda, İngiltere’de gençlerin gönüllü cadet programları aracılığıyla askerî kültüre/alt yapıya erken dönemde erişmesi hem gençlik gelişimi hem de güvenlik-ilgili kapasite açısından potansiyel sunuyor. Ancak bu programlar ne kadar fonlansa da desteklense de tam olarak yeterli bulunmuyor. Bunun arkasında da kolluk kuvvetlerine saygının ve hayranlığın Türkiye’deki kadar yoğun olmaması, askerliğin popüler olmayışı gibi sebepler yatıyor.
2023 yılında en az 3,743 gazinin İngiltere’de evsiz olduğu biliniyor.
Türkiye’de Durum
Zorunlu askerlik ve gençlik
Türkiye’de erkek vatandaşlar için zorunlu askerlik sistemi hâlâ geçerli. Mevcut yasal düzenlemeler kapsamında; askerlik hizmet süresi ve yükümlülükler konusunda değişiklikler yapılmış durumda.
Bu sistemin toplumsal rolü, gençler için bir “geçiş dönemi” olarak algılanabiliyor — hizmetin hem vatandaşlık görevi hem de kişisel deneyim kazandırma yönü var. Sosyo-politik açıdan bakıldığında, bu model Türkiye’de ulusal kimlik, toplumsal sorumluluk ve gençlerin toplumla bütünleşmesi bağlamında köklü bir yere sahip.
Son zamanlarda Türkiye’de de zorunlu askerliğin tartışma konusu haline gelmiş olması küreselleşmenin beraberinde getirdiği toplumsal etkenlerden birisi olarak nitelendirilebilir.
Zorunlu askerlik süresince gençlerin çeşitli beceriler kazanması mümkün olmakla birlikte (disiplin, takım çalışması, dayanıklılık vb.), bu kazanımların doğrudan “gençlik hedefli gönüllü programlar” gibi sistematik yapılar olarak yapıldığı söylenemez. Türkiye’de gençlerin, askerlik dışı dönemde gönüllü olarak katılabileceği askeri-temalı gençlik programlarının yaygınlığı neredeyse hiç yok.
Bu durum, gençlerin “iş/okula geçerken kazanabilecek beceriler” açısından bir fırsat boşluğu yaratıyor.
Neden “Taşınabilir” Beceriler Önemli?
Günümüzde iş dünyası ve eğitim kurumları gençlerden yalnızca mesleki bilgi değil, uygulanabilir beceriler de bekliyor: liderlik, iletişim, takım içinde çalışma, karar alma gibi. İngiltere’de cadet programlarının bu ihtiyacı karşılamaya yönelik olduğu açıkça belirtilmiş durumda: “The Army Cadet Syllabus will teach you leadership skills, discipline, and give you self-confidence … you will learn a wide range of transferable skills”
Türkiye açısından bu fırsat daha az yapılandırılmış olmakla birlikte, gençler için “askerlik sonrası iş/üniversite yaşamına geçişte avantaj” kazandıracak bir model geliştirme imkânı mevcut. Yani, Türkiye’de gençlik programları askerlik öncesi yahut askerlik süreci ile bağlantılı olarak gönüllülük ve beceri kazandırma odağı ile genişletilebilir.
Askeri Personel Açığı ve Gençlik Programlarının Rolü
İngiltere’de göreli olarak zorunlu askerlik olmadığı için “askere doğru yönlendirme” daha esnek. Ancak askerî personel alımı hedeflerinin yakalanamaması, gençlik programlarına yeni işlevler yükleyebilir: gençlerin erken dönemde askeri kültür, disiplin ve beceri geliştirmesine ortam hazırlayarak, ileride askere geçişi daha sorunsuz hale getirmek.
Türkiye’de ise aktif askeri güç büyük olmakla birlikte, özellikle uzmanlık, subay kadroları ve teknik yapılanmalar açısından “yeni katılımcılar” ihtiyacı bildiriliyor. Bu bağlamda gençlik programlarının, zorunlu askerlik öncesi dönemde gençleri hazırlama ve beceriyle donatma açısından işlev kazanabileceği değerlendirilebilir. Türkiye’de askerliği kariyer olarak düşünmeyen birinin sadece bu fırsatlardan hayatına büyük bir mola vermeden yararlanabilmesi mevcut durumda imkansız.
Geleceğe Bakış
Türkiye için, kamuda staj ve iş tecrübesi imkanlarının geliştirilmesi ve daha önemlisi herkes tarafından erişilebilir hale getirilmesi önemli bir yere sahip.
İngiltere ve Türkiye’nin genç-ordu ilişkisi modelleri birbirinden net şekilde farklı: İngiltere gönüllülük ve beceri odaklı gençlik programları üzerinden ilerlerken, Türkiye’de zorunlu askerlik sistemi hâlâ ana yapı.
Türkiye’de zorunlu askerlik, askerlik sürecindeki muamele ve benzeri sebeplerden popülerliğini kaybederken; İngiltere’de bir meslek olarak askerlik, gazilerin yaşadığı problemler ve mesleğe saygının tamemen kayboluyor olması gibi sorunlardan dolayı popülerliğini çok büyük derecede kaybetmiş durumda.
İngiltere modelinin gençlere kazandırdığı taşınabilir beceriler ve gönüllülük ilkesi, Türkiye’de gençlik programları açısından önemli bir çıkış noktası olabilir. Tabii ki geleneksel askerlik sistemi de kendi içinde toplumsal, kültürel ve güvenlik bağlarıyla anlam taşıyor. Ancak bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde, gençlerin gelişimi, toplumla ilişkisi ve kariyer geçişleri açısından gönüllü, beceri kazandırıcı modellerin öne çıkması ve Türkiye’de gençlerin yalnızca hizmetçi değil gönüllü katılımcı olarak konumlandırılabilir olması ihtiyacı çok büyük bir önem taşıyor..
Kaynaklar:
https://armycadets.com/cadets/why-join-the-army-cadets
https://ukdefencejournal.org.uk/british-army-recruit-numbers-drop-38-since-2019/
https://churchhomelesscharity.org.uk/homeless/why-are-veterans-affected/
