Altay’ın “Bor Karbür” Zırhının Diğer Tank Zırhlarından Farkı Ne? Bor Karbür Ne Kadar Dayanıklı?

ZIRH NEDİR?

Zırh tarihsel süreçte sürekli değişime uğramıştır, geçmişte askerleri, at ve savaş araçlarını korumak için çeşitli malzemeler ile ve özellikle demir çağıyla birlikte demir-demir türevi maddeler ile plakalar oluşturulup siper edilerek kullanılmıştır. Ancak gelişen teknoloji ve tehditler göz önüne alınarak oluşturulan zırhlar da hem ana malzeme hem oluşturulma ve kullanılma biçimleri değişti.

İnsanoğlu özellikle sanayi devriminin ardından demir çeliği çok daha işlevsel halde kullanmaya başladı. Savaş meydanlarında dönemin en etkili silahı olarak görülen büyük toplara öz savunma amacıyla çelik plakalar eklenmeye başladı, tehdit daha da büyüdükçe bu plakalar büyütüldü ve geliştirildi. Birinci Dünya Savaşı’nda insanlık tarihi savaş konseptinde bir çığır açtı ve mevzileri güvenle yarmak için paletler üzerine oturtulmuş, motor vasıtasıyla hareket edebilen ve zırh plakalarıyla desteklenmiş bir savaş aracı üretti. Mark 1 !

İlk tank MARK I

    İkinci dünya savaşına gelindiğinde, birinci dünya savaşında sadece mevzi aşmak ve asgari silah yüküyle ortalığı karıştırmak için kullanılan tankların kullandıkları toplar ve buna bağlı olarak taret-gövde hacmi büyüdü ve değişti.

Özellikle Nazi Almanya’sının Jigantizm (devlik) anlayışı, tanklarına da yansımış ve Adolf Hitler’in  “ne kadar büyük o kadar güçlü ve yıkıcı” mantığıyla üretilmiş efsanevi tankları, başka bir çığır açmıştır.

PanzerKampfwagen VI Tıger II ön zırh kesiti

Tıger II (PanzerKampfwagen VI) 88 mm topu ve 70 ton ağırlığıyla dönemin muadil tanklarına göre 1.5 kat büyüktü.

Bu dönemde tankları koruyabilmek için çelik döküm zırhlar kullanılmaktaydı (Homojen zırh) ve bu zırhlar oldukça ağırdı. Bu ağırlıklarıyla hantal olan tankları hafifletip hareket kabiliyetini arttırırken korumadan taviz vermemek için Ruslar tarafından zırh teknolojisinde yeni bir çözüm bulundu. Eğimli zırh!

Rus mühendisler T34 tanklarında hafif ve çevik olabilmesi için Alman muadilleri kadar ağır zırh koymamışlardır. Bunun yerine eğimli zırh adı verilen dik değil yatay açıyla konumlandırılmış plakalar yerleştirerek fiziğin kurallarını tank zırhlarına yazdılar.

Rus T34-85 Orta sınıf tank

Dik açıyla duran zırha gelen mermi herhangi bir yöne yönlenmeyip direk çakıldığı için penetrasyon değerlerine göre delme riski yükseliyor ve zırh kalınlığı kaç mm ise o kadar dayanıklılık sağlanabiliyor.

Eğimli zırhta ise %45-%60 eğim ile duran plakaya isabet eden mermi dik değil eğik şekilde geldiğinden dolayı deliciliğini kısmen kaybedip sekebilir, delen mermi ise eğimli zırhın en büyük avantajına maruz kalır. Zırhın içine girebilmek için zırhın kalınlığından daha fazla çeliği delebilmelidir.

80 numaralı bölümde eğimli zırh gösterilmiştir. A-B blokları aynı kalınlıktadır ancak eğim etkisiyle merminin alacağı yol farklıdır.

Soğuk savaş döneminde, çok kalın dökme çeliği bile delebilen anti tank mühimmatlarının ve roket sistemlerinin geliştirilmesiyle birlikte güncel tehditlere karşı koyabilecek bir zırh ihtiyacı doğdu. Bu kapsamda süreç içerisinde geliştirilen zırh modellerini kısaca açıklayalım.

 İlk tanklarda kullanıldığı üzere kalıp içinde çelik-demir-sertleştirilmiş alüminyum ve krom gibi malzemelerin dökümü ile oluşturulur. Kinetik mühimmatlara karşı direnç gösterebilse de kimyasal tepkimeye giren mühimmatlara karşı zayıftır. Günümüzde ATGM gibi tehditlere karşı oldukça dayanıksızdır.

Kimyasal veya kinetik enerjili tüm mühimmatlar tesir edebilir. Penetrasyon (delme) değerleri yeterli olan tüm mühimmatlar etki edebilmektedir. Özellikle HEAT mühimmatlar şok etkisiyle tankın iç duvarlarında kırılma ve parçalanmalara neden olarak şarapnel etkisi oluşturur.

Tsk envanterindeki M48a5t1-M48a5t2, M60a1-a3, M60T Sabra tankları bu zırhı kullanmaktadır.

Ana ve iç zırh olmak üzere iki parçadır. İki zırh arasında hava yahut sıvı vardır ve mühimmat isabet ettiğinde birinci zırhı delse dahi ikinci katmana ulaşana kadar deliciliğini yitirir.

Kornet benzeri Tandem(çift başlıklı) anti-tank mühimmatları boşluklu zırha karşı etkilidir. Birinci başlık isabet anında infilak eder ve birinci zırhta delik açar, ardından ikinci tapa infilak eder ve zırhı tamamen yırtarak tesir eder. HEAT mermiler etki etmemektedir.

Tsk envanterindeki  Leopard 1 serisi tanklar bu zırhı kullanmaktadır.

Ana zırh üzerine, içerisinde patlayıcı bulunan kapsüller giydirilerek oluşturulan bir zırhtır. Anti-tank mühimmatı tankın reaktif zırh plakaları bulunan bölümüne isabet ettiğinde ana zırhtan önce ERA plakalarına çarpar ve kapsülün içindeki patlayıcı infilak eder. Patlayıcının infilak etmesiyle birlikte anti-tank mühimmatı da ana zırha zarar veremeden imha olmuş olur.

Tandem başlıklı Anti-tank mühimmatları ERA kapsüllerini imha ettikten sonra ana zırha da etki ederek tankı delebilmektedir.

Tsk envanterinde bulunan M60T Sabra, İsrailin IMI firması tarafından modernize edilmiş ve Reaktif zırh ile kaplanmış M60 tankıdır. Özellikle Fırat Kalkanı harekatında M60T Sabra reaktif zırhı sayesinde kendisini ıspatlamıştır.

Aslında bir zırh türü olmamasına karşın, Tankların korunması amacıyla savaş arenasında yerini almaya başlayan bu güncel teknolojiyi de bu yazıya eklemek istedim.
Trophy(İsrail), Akkor(Türkiye), Afghanit(Rusya), Drozd(Rusya), Zaslon(Ukrayna) gibi aktif koruma sistemlerinin tanka entegre edilmesiyle oluşturulan bir koruma türüdür. Tanka doğru gelen anti-tank mühimmatını tespit edip tanka ulaşmadan önce,  tanktan tehdide atılan bir mühimmat ile imha etme prensibiyle çalışır.

RPG-30 tarzı çift mühimmat kullanan anti-tank sistemleri aktif koruma sistemlerini yanıltabilir, aynı zamanda Javelin, Umtas-Omtas benzeri yeni nesil akıllı anti-tank mühimmatları yukarıdan dalış yaparak da aktif koruma sistemlerinden kaçabilir.

Yeni ve dayanıklı zırh ihtiyacı sonucunda ilk olarak  İngiliz ordusu için KOMPOZİT  ZIRH isminde, birden çok maddenin kullanılmasıyla oluşturulmuş yeni tip bir zırh geliştirildi. Kompozit zırh, en az iki farklı doğal maddenin, 3 boyutlu olacak şekilde kimyasal tepkime olmaksızın belirli ara yüzeylerle birleştirilmesiyle oluşur. Kompozit zırhın amacı, farklı tehditlere direnç gösterebilen maddelerin üstün özelliklerini kullanmak için bu malzemeleri bir araya getirmektir. Kompozit zırhlar klasik dökme çelikten oluşturulan zırha göre %70 daha hafiftir ve çok daha fazla mukavemet gösterebilir. Bunun yanında çeliğin aksine kısmen esneme payı olduğundan kırılma ve çatlamalara karşı dayanıklıdır. Yüksek hızda ve ağırlıkta çarpma olaylarında şok direnci gösterir ve gelen enerjiyi emmek yerine dağıtarak absorbe eder. Kompozit zırhların içinde kullanılan (ABD: seyreltilmiş uranyum- İngiltere:Seramik) vb malzemeler günümüz anti-tank mühimmatlarının erimiş bakır ve tungusten gibi malzemelerin uyguladığı yüksek sıcaklıkla delme tehdidini bertaraf etmek için sıcaklığa direnç gösterecek şekilde dizayn edilmiştir.Kompozit zırhlar çelik zırhın aksine Korozyon Aşınmaya (oksitlene gibi kimyasal tepkimelerle oluşan aşınma) karşı direnç gösterir.

Kompozit zırhı temsil eden görsel. Sağ bölümde bulunan zırhın içindeki her renk çubuk ayrı bir plakayı temsil etmektedir. Karbon-Seramik-Cam-Bor vb malzemeler kullanılmaktadır.

Kompozit zırhın avantajları olduğu gibi dezavantajları da mevcuttur. Normal  Çelik döküm zırhlara nazaran çok daha maliyetli ve geliştirilmesi zordur. Ar-Ge süreci gerektirir.

APFSDS kod isimli, kısaca SABOT olarak bilinen tank mühimmatları kompozit zırha karşı etkilidir. Kinetik enerji ve içinde bulunan tungusten-uranyum çekirdek ile tankın zırhında aşırı ısı ile ortalama 1 santimetrekare delik açıp tankın içinde şarapnel etkisi yapar ve personel-teçhizata zarar verir. Mühimmata denk gelmesi durumunda tank infilak edecektir.

Tsk envanterinde bulunan Leopard 2A4 bu zırhı kullanmaktadır.

Özellikle bölgede artan terör tehdidinin ardından Türk Silahlı Kuvvetleri, daha kabiliyetli görev icra edebilmek ve personelini koruyabilmek adına eski M48-M60 tanklarının yerine yeni nesil, daha güçlü donanıma sahip bir tank ihtiyacı hissetti ve tedarik çalışmalarına başlandı. (Bu aşamada türk tank ihaleleri yazımızı okumanızı tavsiye ederiz
http://www.trsavunmasanayi.com/2018/01/turkiyenin-sonuc-alnamayan-tank.html )

Son olarak milli imkanlarla ve yüksek yerlilik oranıyla yurt içinde üretilecek bir AMT üzerinde karar kılındı ve ALTAY AMT projesine başlanıldı. Altay tankının ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilecek yeni tip bir zırh ile donatılması kararlaştırılmıştır ve Roketsan tarafından BOR KARBÜR ZIRH geliştirilmiştir.

Bor zırh plakası

Anti tank mühimmatları siyah olan çelik bloktan delik açıp (X) içerideki alaşımları delerek tankın içine girmektedir.  Bor Karbür zırhın diğer zırhlardan farkı, renkli olarak gösterilen plakaların arasında ısıya ve darbelere yüksek dayanıklı bor karbür plakanın da bulunmasıdır.

Anti-tank mühimmatlarının (RPG-TOW-KORNET vb) içlerinde bulunan eriyik bakır veya tungusteni, zırhta darbeleme yaptıktan sonra zırhın içine enjekte ederek (Bakır:1085 °C Tungusten:3422 °C) zırhı deler, tankın içinde şarapnel etkisi yaparak personel ve techizatı imha etmeyi amaçlar. Bor karbür zırh, kompozit zırhın diğer plakalarıyla(bor karpit-seramik-plastik-cam vb) oluşturdukları katmanlı ve boşluklu etkiyle birlikte bu tehditleri rahatlıkla bertaraf edebilir.

IDEF 2017sitemiz yazarları ben ve Enis EKİNCİ’nin Otokar standı görevlisi Ali Bey ile yaptığımız sohbetten hatıra fotoğrafı. IDEF 2017 Otokar standı görevlisi Ali bey ile yaptığımız sohbette aracın gövde altında acil tahliye kapağı olmamasının sebebini sorduğumuzda, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin üstün mayın koruma kabiliyeti istediğini, acil çıkış kapağının mayın korumasını düşürdüğünü bu yüzden kapak koyulmadığını belirtti. Altay’ın gerek nizami gerek asimetrik harp ortamında üstün başarı göstereceğine inandıklarını ve bu kabiliyete sahip olduğunu ifade etti.  Otokar tarafından geliştirilen zırhın mevcut tüm anti-tank füzeleri ile test edildiğini, üstü kapalı olarak da olsa zırhın üstün başarı gösterdiğini belirterek firmanın araca olan güveninin altını çizdi.(Bkz: Altay)

Altay ile ilgili detaylı bilgi için Altay makalemize göz atın.
http://www.trsavunmasanayi.com/2017/12/altay-amt-ana-muharebe-tank-altay-aht.html