- Uçuş Profiline Göre
- Taktik Kullanıma Göre
- Menzile Göre
- İtki Sistemi Tipine Göre
- Güdüm Yöntemine Göre
Füzelerin sınıflandırılması, yukarıda verilmiş olan 5 grupta incelenmektedir. Fakat, biz yazılarımızda seri olarak Türkiye’nin stratejik silah kapasitesini ele alacağımız için öncelikli olarak seyir füzeleri(cruise) ve balistik füzeleri inceleyeceğiz.
SEYİR FÜZELERİ;
Seyir füzeleri, hedeflerine alçaktan uçarak yaklaşan, dolayısıyla klasik manadaki hava ve füze savunma önlemleriyle durdurulmaları son derece zor silah sistemleridir. Başka bir deyişle; Seyir füzeleri süpersonik veya yüksek ses altı hızla ilerleyen, kendi kendine sevk edebilen, radara yakalanmamak için çok alçak irtifadan uçabilen araçlardır. Turbojet, ramjet ve katı yakıtlı roket motoru gibi farklı tahrik sistemleri kullanılmaktadır. Seyir füzesi genel olarak içerisinde klasik patlayıcı veya nükleer bomba bulunan savaş başlıklarını yüzlerce kilometre taşımak üzere tasarlanmıştır. Fiziksel olarak (uçlarda olduğu gibi) gövde, kuyruk ve kanat bileşenlerine sahiptir. Teknik olarak inceleyecek olursak güdüm sistemi, savaş yükü ve yakıt sisteminin olduğu bölümlerden de oluşmaktadır.
Seyir Füzeleri kendi içinde sınıflara ayrılmaktadır. Bunlar sırası ile;
- Boyut
- Hız (Füze hızının, ses hızına oranı)
- Menzil
- Fırlatma Platformları
Yukarıda da belirttiğim gibi “hız” bir orandır. Bu açıklamamızdan sonra, seyir füzeleri sesaltı, süpersonik ve hipersonik füzeler adı altında sınıflandırabiliriz. Sesaltı seyir füzelerinin hızları, ses hızından daha düşüktür. (0.8 mach e kadar hareket kabiliyeti) Süpersonik seyir füzeleri ise, ses hızından daha hızlı uçan füzelerdir. (2-3 mach) hipersonik füzeler hızları 5 mach’ten fazla olan füzelerdir. Fırlatma platformlarına göre sınıflandırılması ise karadan karaya, havadan karaya ve denizden karaya olmak üzere 3 başlık altında incelenmektedir.
Seyir füzelerinin tahrik sistemlerine bakacak olursak, jet motoru kullanılan sistemler kullanılır.
Daha detaylı incelersek;
Sesaltı seyir füzelerinde genelde turbojet ve turbofan gibi motorları kullanır. Süpersonik ve hipersonik seyir füzelerinde ise ramjet ve scramjet motorları kullanmaktadır.
Seyir füzelerinin güdüm sistemlerini inceleyecek olursak, 3 farklı güdüm sistemi kullanılmaktadır. Bir seyir füzesi fırlatıldıktan sonra ilk önce füzenin jet motoru devreye girer ve füze havada ilerlemeye başlar. Bu aşamada ataletsel güdüm sistemi devreye girer. Füzenin hız ve ivmesinden hareketle yer ve yönü belirlenmesini sağlayan bu sistemdir.
BALİSTİK FÜZELER;
Balistik füze, nükleer, kimyasal, biyolojik başlık taşıyabilen uzun menzilli güdümlü veya güdümsüz füzedir. Bu füzeler tek bir nükleer başlık taşıyabilecekleri gibi, birden fazla başlık taşıyarak bu başlıkları farklı hedeflere yollayabilirler. Genellikle fırlatıldıktan sonra atmosfer dışına çıkıp çok yüksek bir hızda atmosfere tekrar girerek hedeflerini en etkin şekilde vurmak üzere tasarlanmıştır.
Balistik füzelerin üç temel bileşeni vardır:
- Tahrik Sistemi
- Güdüm Sistemi
- Savaş Başlığı
1- Tahrik sistemi, füzeye fırlatılma sırasında gerekli enerjiyi sağlar.
2- Güdüm sistemi, füzenin hedefine varması için gerekli ayarlamaları yapar.
3- Savaş başlığı ise, konvansiyonel veya konvansiyonel olmayan patlayıcı içerir.
Balistik Füzelerde kendi içlerinde sınıflara ayrılmaktadır.
- Kısa Menzilli Balistik Füzeler
- Orta Menzilli Balistik Füzeler
- Orta-Uzun Menzilli Balistik Füzeler
- Kıtalar arası Balistik Füzeler
Kısa Menzilli Balistik Füzeler;
Kısa Menzilli Balistik Füzelerin menzili 1000 km veya daha az olan balistik füzelerdir. Ayrıca nükleer başlık taşıyabilme kapasitesine sahiptirler.
Orta Menzilli Balistik Füzeler
Orta menzilli balistik füzeler, kısa menzilli balistik füzelerden daha fazla menzile sahip olan balistik füze çeşididir. Kısa menzilli balistik füzelerde de olduğu gibi nükleer başlık taşıma kapasitesine sahiptir.
Orta-Uzun Menzilli Balistik Füzeler
Uzun menzilli balistik füze, menzili 3,000-3,500 km arasında olan bir balistik füzedir. Kıtalararası balistik füze ile orta menzilli balistik füze arasında yer almakla birlikte prensip olarak düşük performanslı bir kıtalararası balistik füze ile az bir farka sahiptir.
Kıtalar Arası Balistik Füzeler
Kıtalar arası balistik füzelerin menzilleri 5500 km’yi aşmaktadır.
| Balistik Füze Kategorisi | Maksimum mesafe |
| Kısa menzilli balistik füze (SRBM) | <1.000 km (621 mil) |
| Orta menzilli balistik füze (MRBM) | 1.000-3.000 km (621-1.864 mi) |
| Orta menzilli balistik füze (IRBM) | 3.000-5.500 km (1.864-3.418 mi) |
| Kıtalararası balistik füze (ICBM) | >5500 km (3.418 mil) |
| Denizaltından fırlatılan balistik füze (SLBM) | Maksimum menzile bakılmaksızın bir denizaltıdan fırlatılan herhangi bir balistik füze |
Türkiye’nin balistik füze kapasitesi;
- BORA
- OMTAS
- UMTAS
- CİRİT
- ATMACA
- BOZDOĞAN VE GÖKDOĞAN
- TR107, TR122 VE TB122
- TRG300 VE TRG230 vb.
BALİSTİK FÜZE VE SEYİR FÜZESİ ARASINDAKİ FARKLAR;
| Balistik Füze | Seyir Füzesi |
| Fırlatıldıktan belirli bir süre sonra aktif itiş gücüne sahip değildir. | Uçuşunun sonuna kadar kendinden itiş gücü (tahrik) mevcuttur. |
| Bir roket motoruna benzer. | Jet motoruna benzer. |
| Uzun menzilli füzeler atmosferden çıkar ve geri girer. | Tüm uçuş atmosferin içinde gerçekleşir. |
| Yolun büyük çoğunluğu güdümsüz ve pek çok etkene bağlı gerçekleştiğinden düşük hassasiyetlidir. | Sürekli hareket halinde olduğundan hedefler yüksek hassasiyet ile vurulur. |
| Yörüngeden sonra yakıt gereksinimi olmadığından çok uzun menzillere sahip olabilir. (300-12.000 km) | Hedefi yüksek hassasiyetle vurması amacıyla sürekli bir itiş gücüne ihtiyaç duyduğundan menzili düşüktür. (500km’den az) |
| Ağır yük taşıma kapasitesi | Yük kapasitesi sınırlı |
| Birden fazla faydalı yük taşıyabilir. | Genellikle tek bir faydalı yüke sahiptir. |
| Öncelikli geliştirilme amacı nükleer başlıklardır. | Konvansiyonel savaş başlıklarını taşıması amacıyla geliştirildi. |
