TÜRKİYE’NİN KARADAKİ KESKİN GÖZLERİ – 1
Bu yazımda daha önce yerli kaynaklarda hiç görmediğim ve eksikliğini hissettiğim bir konuya değineceğim; Türkiye’nin radar ağı.
Konu ile ilgili düşününce deniz platformları ve hava araçlarımızda bulunan radarlarla ilgili bilgileri kolaylıkla bulabildiğimizi ancak kara konuşlu radar sistemlerimiz ile ilgili bilgilerin çok kısıtlı olduğunu fark ettim vebu konuda kapsamlı bir yazı hazırlayan ilk kişi ben olmak istedim.
Bu yazının devamında Uzun/Orta/Kısa menzilli hava gözlem radarlarımız bulunacak. Bir sonraki yazıda ise Topçu/Havan/Roket Atıcı tespit radarlarımız olacak. Kara ile başladığım bu seriye hava ve denizde devam edeceğim.
KARA KONUŞLU HAREKETLİ/SABİT RADAR SİSTEMLERİMİZ
Geçtiğimiz yıllarda Suriye Devleti ve Rusya Devleti’ne bağlı uçaklarca sınırlarımızın ihlal edildiğini ve F16 savaş uçaklarımızın havalanıp unsurları uzaklaştırdığını sık sık duyardık. Savunma sanayinin profesyonel takipçilerinden dahi benzer haberler geldiğinde hangi tip radarımızın unsurları tespit ettiğine dair bilgi bulamazdık.
Verilerin kısıtlı olmasıyla birlikte yerli ve yabancı kaynaklardan elde ettiğim bilgiler ile benim tespit ettiğim kara konuşlu radar sistemlerimiz aşağıdaki gibidir.
3D Hava Gözetim Radarı Sistemleri
• TRS 22XX (14 Sistem)
Bu 3D radarın ilk üreticisi Thomson firması iken daha sonra ThalesRaytheonSystems’a devrediliyor. Sistem 2001 yılından beridir ülkemizde hizmet vermekte. Bu radarların bakım, geliştirme çalışmaları, 2001’de Thales’in hisseleri alınarak Havelsan portföyüne giren Havelsan Teknoloji Radar Sanayi (HTR) tarafından gerçekleştiriliyor. HTR Radar ve alt birimleri ile çeşitli elektronik ekipmanların üretim, montaj, test ve bakım yeteneklerine sahip. Halen HTR, 2010’dan itibaren Türkiye’de Raytheon tarafından Hawk XXI Hava Savunma Sistemi konusunda yetkilendirilmiş tek lojistik destek sağlayıcısı özelliğini taşıyor.
Sistem Link-11B yardımıyla deniz unsurları ve HEİK havada erken ihbar uçağı ile veri paylaşabilmekte, ortak harekata destek verebilmektedir.
TRS-22XX Harekat Özellikleri:
- · Band tipi – 3 Boyutlu 3D, S Band (E/F Band)
- · Hedef Tespit Performansı: Menzil 470km, Tavan 30+ km
- · Gözetleme ve Tanimlama Dost-Düsman Tanimlama Sistemi (IFF)
- · Güvenli Hava Koridoru Tanimlanmasi
- · Otomatik Uçus Plani Düzenlenmesi
- · Hedef Tespit ve Takibi
- · Çoklu Radar Verileri Kullanimi
- · Otomatik Hedef Takibi Baslatma, Tehdit Sınıflandırması, Silah ve Uçak Yönlendirmesi
- · Haberlesme
- · Gelismis Kara-Hava Haberlesmesi
- · Hava Trafik Kontrol Birimleri ile Haberlesme
- · Link-1, Link-11, ATDL-1
- · Kriptolu ses ve veri iletisimi
- · Radar ve telsiz kumandasi için güvenli mikrodalga sistemi
Yerli kaynaklar radar menzilinin 470 km olduğunu yazmakta. Çevresel şartlar, radarın önünde dağ, tepe gibi engeller, radardan yayılan sinyal frekansının karakteristik özelliklerinden dolayı her zaman 470 km mesafede algılamasına müsaade etmemektedir. Hatta havada uçan bir cismin radar kesit alanı, tespit mesafesine etki etmektedir. Bir F16 savaş uçağı ile F15 savaş uçağının tespit mesafeleri aynı değildir.
•TRS-2000 (4 Sistem?)
Bu sistemle ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Tek bilgi The Middle East Military Balance, 2001-2002 kitabında 4 adet sistemin 1999 yılında hizmete alındığıdır.
•HR3000 (3 Sistem)
HADR HR3000 3 Boyutlu radar sistemi 1979 yılında tasarım çalışmasına başlanmış, 1982 ilk defa hizmete girmiş, bazı Nato ülkeleri tarafından kullanımı yaygınlaşmıştır. Ülkemize ne zaman geldiği net olmamakla birlikte 1990 sonrası olduğunu tahmin etmekteyim.
HR3000 Harekat Özellikleri:
- · 3 Boyutlu multi mod hava savunma radarı
- · Band Tipi: F Band
- · Menzil: 1 metre kare hedef için 370 kilometre, daha büyük hedefler için 500+ km
•AN/FPS-117 (1 Sistem)
Lockheed Martin üretimi 3D bir hava savunma radarıdır. Ülke savunmamıza 1993 yılında katılmıştır. L Band tipi bir radardır. Envanterimizde bulunan I-HAWK sistemi de bu radarı kullanabilmektedir. Teknik bilgiler aşağıdaki gibidir.
- Band tipi: L Band
- Menzil: 463 km’ye kadar
- Çalışma Frekans Aralığı: 1215-1400 MHz
•MPQ-64 Sentinel (9 Sistem)
MPQ-64 Sentinel mobil araçlara monteli 3D 3 boyutlu X Band tipinde ThalesRaytheonSystems’ın geliştirdiği arama radarıdır. Otomatik tespit, arama, takip, sınıflandırma yapma özelliklerine sahiptir. Helikopter, savaş uçakları, insansız hava araçları ve seyir füzeleri tespit etme yeteneğine sahip bir mobil radar sistemidir.
Sistem maksimum 75km menzile sahiptir. HAWK XXI, HUMRAAM, NASAMS sistemlerinde tespit radarı olarak kullanılabilmektedir. Amraam ve Stinger füzelerinin hava savunma görevini icrası için uygun bir sistemdir. Ülkemiz 1998 yılında 9 adet sistemi envanterine almıştır.
•RAT 31DL/M (4 Sistem?)
İtalyan Leonardo firmasının ürünü olan RAT 31DL radar sistemi D Bandında uzun menzilli mobil hava savunma radarıdır. 500+ km menzile, 30km maksimum tespit irtifasına sahiptir. Ülkemizde bu sistemlerin durumu belirli değildir. Bazı kaynaklar 2003’te 3 sistemin alındığını yazmış, bazı kaynaklar ise 2005 yılında bu sistemi envarterine alan Almanya’nın ilk Nato üyesi ülke olduğunu söylemişler. Suud menşeili bazı kaynaklar 2015 yılında yaptıkları haberlerde Türkiye’nin 3 RAT 31DL/M sistemini 16.5 milyon dolar karşılığında modernize edeceği bilgisini geçmişlerdir. Muhtemelen radarlar şuanda kullanmakta olduğumuz en modern sistemler durumundadır.
•Aselsan Kalkan
KALKAN, alçak ve orta irtifa hava savunması için hava hedeflerinin kısa/orta menzilde ve üç boyutta otomatik tespit ve takibini yapan, aynı zamanda hedeflerin sabit ve döner kanatlı olarak sınıflandırmasını ve dost/bilinmeyen teşhisini yaparak komuta kontrol sistemine hava resmi olarak aktarılmasını sağlayan bir radar sistemidir. Alçak/orta irtifa hava savunma komuta kontrol ve füze sistemlerinin ana arama radarı olarak kullanıma uygundur.
Sistem TSK tarafından kullanılmakla beraber kaç adet sistemin envanterde olduğu bilinmemektedir.
Ürün Özellikleri:
- · X-Bant yayın frekansı
- · 100km azami menzil
- · Faz dizili anten
- · Çoklu huzme
- · Darbe sıkıştırma
- · 3 boyutta hedef arama ve takip
•Aselsan Kalkan II
KALKAN-II, orta irtifa hava hedeflerinin 3 boyutta doğru ve hızlı tespit ve teşhisini yapan bir arama ve takip radarıdır. KALKAN-II, Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı Hava Savunma Erken İkaz Komuta Kontrol Sistemi (HERİKKS)’nin ve Orta İrtifa Hava Savunma Füze Sistemi (HİSAR-O)’nin ana arama radarı olarak kullanılmaktadır.
Üs, liman, fabrika ve benzeri kritik bölgelerin hava savunması yapabilir, kendi başına veya Komuta Kontrol Sistemleri/Hava savunma Füze Sistemlerine telsiz/telli bağlantı ile entegre edilebilir yapıdadır. Ürün henüz kullanımda değildir.
Genel Özellikler
- 3 boyutta hedef tespit ve takip
- Uçaklar, helikopterler, havada asılı helikopter, İHA, seyir füzelerinin tespit ve takibi
- Hedeflerin sınıflandırılması
- Hedef teşhisi (IFF Mod5)
- Karıştırıcı yönü belirleme
- Komuta Kontrol Sistemleriyle çalışma
- Çoklu hedef takibi
- Farklı platformlara entegre edilebilir modüler tasarım
- 20 dakika kurulum süresi
- Entegre GPS ve Otomatik Kuzey Bulucu Uygulamalar
- Üs, liman, fabrika ve benzeri kritik bölgelerin hava savunması
Teknik Özellikler
- Gönderme Frekansı : X-Bant
- Etkinlik Menzili : >120 km
- Hedef takip kapasitesi : >60
- Yanca Kapsama : 360°
- Yükseliş Kapsaması : -10° / +55°
•Aselsan Hava Savunma Silah Sistemi Mobil Arama Radarı
Aselsan tarafından geliştirilen Mobil Arama Radarı, mobil hava savunma silah sistemlerinin gerektirdiği yakın muharebe özelliklerine yönelik alçak irtifa hava hedeflerinin hızlı ve doğru tespit ve takibini sağlayan yeni nesil bir radar sistemidir. Sistem çeşitli kara platformlarına entegrasyona uygun yapıda olup, alçak irtifa mobil hava savunma sistemlerinin ana arama radarı olarak kullanıma uygun bir yapıdadır. Sistem Hisar-A için arama radarı olarak kullanılır.
Henüz aktif olarak kullanılmasa da çok yakın zamanda Hisar-A ile envantere alınacağından buraya eklemek istedim.
· Özellikleri Özellikler
- · X-Bant yayın frekansı
- · 70km azami menzil
- · Katı hal tasarım
- · Aktif faz dizili anten
- · Sayısal huzme oluşturma
- · Darbe sıkıştırma
- · 3 boyutlu hedef arama ve takip
- · Ararken Takip (Track While Scan – TWS) özelliği
- · Otomatik hedef takibi
- · Çoklu hedef takibi
- · Otomatik hedef sınıflandırma
- · IFF (dost/bilinmeyen teşhisi) sorgulaması
- · Kısa tepki süresi
- · Elektronik stabilizasyon
- · Komuta kontrol merkezi üzerinden uzaktan komuta
GELECEKTEKİ GÖZLERİMİZ
Bu başlık altına ilk olarak Aselsan Kalkan II’yi yazmak istiyorum. Halen envanterde olmamakla beraber alınacak sistemler arasındadır.
2020’li yıllarda envanterimize katılacak olan S400 sistemi ile birlikte lokalde görüş mesafe ve kapasitemiz ciddi oranda artacaktır.
2020’li yıllarda envanterimize katılacak olan S400 sistemi ile birlikte lokalde görüş mesafe ve kapasitemiz ciddi oranda artacaktır.
Aslında deniz platformları için düşünülen bir sistem olmakla birlikte, 600+ km menzil kapasite hedefi olan ÇAFRAD’ın da kıyı bölgelerde kara konuşlu da kullanılabileceğini düşünmekteyim.
Şuanda üzerinde çalışılmakta olan ve İDEF 17’de maketi sergilenen EİRS Erken İhbar Radar Sistemi önümüzdeki yıllar için en büyük beklentilerimiz arasında.
Proje ile ilgili çalışmalar 2011 yılında başladı.
Radar sisteminden mobil için 4, sabit için 18 sistem envantere alınması gündemdedir.
Böylece S Band tipinde ülkemizin her bir yanı uzun menzillerde aydınlatılmış olacaktır. İlk prototip teslimi 2021, ürünlerin tesliminin 2023 civarı yapılması beklenmektedir. 4 Adet taşınabilir sistemin alınması için sözleşme 20 Haziran 2016’da imzalanmıştır.
Sistem 600-700 km menzilde olacaktır.
Akibetleri Belli Olmayan Sistemler:
- · AN/FPS-88 (Sistem Adet Bilgisi Yok) 1960’ların teknolojisi. Muhtemelen kullanım dışı.
- · AN/TPS 59 HAWK ve Patriot bataryaları için özel tasarlanmıştır. Sahip olduğumuza dair kanıt niteliğinde bilgi yoktur. Sistem V3 versiyonu 740 km menzile kadar tespit yeteneğine sahiptir. D Band tipinde bir 3 D radardır.
- · Stentor 1988 yılında 5 adet alınan bu sistem kara araçları, alçak irtifada uçan helikopter ve diğer hava araçları, botların tespitinde kullanılan oldukça eski bir sistemdir. Halen kullanılıp kullanılmadığına dair bir bilgi bulunmamaktadır.
- · TRS-2100 Tiger S (2 Sistem) Sistem 2 adet 1988 yılında envantere girmiştir. Hava kuvvetlerinin kullanımı için üretilmiş olan 2 D orta menzilli bu radar teknolojik etkinliğini yitirmiş, miadını doldurmuştur. Halen ülkemiz tarafından kullanılıp kullanılmadığı bilinmemekle birlikte, kullanılmadığını zannetmekteyim.
Bir sonraki yazımda kara konuşlu olan; roket/havan/topçu atış noktası tespit radarlarımız ile ilgili bilgileri aktarıyor olacağım.
Bilgisayar Müh. Enis Ekinci
Kaynaklarım:
https://tyrannosurusrex.wordpress.com/2016/04/17/erken-ihbar-radar-sistemi-eirs/
http://www.trmilitary.com/viewtopic.php?t=2112
http://www.aselsan.com.tr/tr-tr/cozumlerimiz/radar-sistemleri
https://www.flickr.com/photos/120555782@N02/13205018924
http://www.janes.com/article/39767/turkish-radar-upgrade-es14e5
http://www.deagel.com/Sensor-Systems/ANMPQ-64-Sentinel_a001633001.aspx
http://www.radartutorial.eu/
https://www.forecastinternational.com/archive/disp_old_pdf.cfm?ARC_ID=1618
https://defence.pk/pdf/threads/turkish-radar-systems-how-effective-are-they.275649/page-2
The Middle East Military Balance, 2001-2002
http://turksavunmasektoru.com/erken-ihbar-radar-sistemi-eirs/
http://www.kokpit.aero/suriye-sinirina-mobil-radar
https://yazilimcorbasi.blogspot.com.tr/2011/
https://www.forecastinternational.com/archive/disp_old_pdf.cfm?ARC_ID=906
