TEI tarafından geliştirilen TS1400 Turboşaft Helikopter Motoru Türkiye’nin geliştirdiği GÖKBEY ve ATAK gibi döner kanat sistemlerinin motor ihtiyacını karşılayacak.
Türkiye’nin son dönemde başlattığı ve Savunma Sanayi Başkanlığınca yürütülmekte olan Genel Maksat Helikopter GÖKBEY ve T129 ATAK platformlarının itki sistemleri yurt dışı kaynaklardan tedarik edilmektedir. Bu projelerin en önemli bileşenlerinden motor sistemlerinin de yerlileştirilmesi ile dışa bağımlılıklarının azaltılması hedeflenmektedir.
Bu kapsamda motor ihtiyacının karşılanması ve Türkiye’nin ilk yerli helikopter motoru üretilmesi amacıyla TEI (TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.) ile motor geliştirme çalışmaları kapsamında Turboşaft Motor Geliştirme Projesine başlanmıştı.
Turboşaft Motor Geliştirme Projesi 8 yıllık bir proje olup, tamamı TEI çalışanlarından oluşan ve TEI’nin Eskişehir, Ankara ve İstanbul Mühendislik Ofisleri’nde bulunan yaklaşık 250 kişilik bir mühendislik ekibi projede çalışmaktadır.
TS1400 adı verilen motorun, ATAK helikopterlerinde kullanılan LHTEC CTS800-4A motorunun ikamesi olması beklenmektedir.
Turboşaft Motor Geliştirme Projesi, bir motorun geliştirilmesinin ötesinde; Türkiye’de gaz türbin motor geliştirme alt yapısının tesisi, malzeme veri tabanının oluşturulması ve test altyapısının teşkili gibi kalemleri kapsadığı için yüksek öneme sahip.
Bunun yanı sıra TS1400 motor çalışmalarından elde edilen bilgi ve tecrübelerle, turboprop ve turbojet motor üretiminin de önü açılmış olacaktır.
7 Şubat 2017’de Savunma Sanayii Başkanlığı ile TEI arasında sözleşme imzalandı. 8 Mart 2017 tarihinde ise resmi olarak çalışmalar başlatılmıştır.
2018 yılının ilk yarısında, TS1400 turboşaft motorunun ana kalbini oluşturan çekirdek motorun ön prototipinin imalatı tamamlanarak ilk ateşlemesi başarıyla gerçekleştirildi.
04 Ocak 2019’da TS1400 motorunun ilk testi icra edildi.
29 Temmuz 2019’da özgün motor projelerine hizmet edecek, Türkiye’nin NADCAP akredite ilk Malzeme Test ve Araştırma Laboratuvarı’nın açılışı gerçekleşti. Açılışı yapılan laboratuvar Turboşaft Motor Geliştirme Projesi’ne (TMGP) hizmet edecek. Proje kapsamında kurulan test altyapısı, 2.000 shp’ye kadar olan sınıflarda, gaz türbin motor geliştirme projelerinde kullanılabilecek.
TS1400 turboşaft motorlarının özgün tasarımı ile ilgili çalışmalar, parça ve modül tasarımları, bu parçaların üretileceği malzemelerin yer aldığı veri tabanı geliştirilmesi çalışmaları devam ediyor.
Motorun 2020 yılı sonuna kadar GÖKBEY helikopterine entegre edileceği ve seri üretime geçeceği açıklanmıştır.
İlk etapta Özgün Helikopter GÖKBEY’de kullanılacak motorun (TS1400) geliştirilecek türevleri, ATAK ve HÜRKUŞ gibi diğer milli platformlarda da kullanılması beklenmektedir. Aynı zamanda TS1400’den elde edilen bilgi birikimi ve tecrübeler ile Ağır Sınıf Taarruz Helikopteri ATAK 2 için 3000 beygir gücünde TS3000 geliştirilecek.
TS1400 Turboşaft Motorun Teknik Özellikleri
| Kalkış Gücü (Deniz Seviyesi Statik) | 1.400 shp (beygir) |
| 30 sn. Tek Motor Gücü (Deniz Seviyesi Statik) | 1.660 shp (beygir) |
| Kalkış Gücü/Ağırlık: | 8,54 shp/kg |
| Servis İrtifası: | 20.000 feet |
| Çıkış Şaft Hızı: | 23.000 rpm |
| Kuru Ağırlık: | 195 kilogram |
