Aktif Faz Dizinli Radar (Active Electronically Scanned Array) yani AESA, modern uçaklarda bir standart haline geldi. Hava savaşlarının giderek elektronik, yani sanal bir hal alması bunda en önemli etken.
Ülkemizde 2018 yılından beridir ASELSAN tarafından yerli AESA radarı geliştirilmektedir. 2021 yılında tamamlanıp önce AKINCI Taarruzi İnsansız Hava Aracı ile kullanılacak. Ardından F-16 uçaklarımıza entegre edilmeye başlanacak. Milli Muharip Uçak için geliştirilecek AESA radarın ise 2023 yılına kadar tamamlanması planlamakta. Bu sayede Türkiye çok yüksek teknolojik bir ürünü daha üretmeyi de başarmış olacak. ASELSAN aynı zamanda ÇAFRAD AESA radar projesinde de ciddi ilerleme kaydetmiş durumda ve ÇAFRAD, TF-2000 hava savunma destroyerlerimizin gözü kulağı olacak.
Klasik radarlar sistemleri genellikle kısa bir sinyal göndermek için anteni güçlü bir radyo vericisi kullanır. Vericiden sinyaller gönderilir. Daha sonra vericiden bağlantı kesilir ve anten bu sefer, hedef nesnelerden gelen yansımaları görmek için bu yansımaları (eko) yükselten hassas bir alıcıya bağlanır. Radar alıcısı sinyalin hedeften geri dönme zamanını ölçerek nesneye olan mesafeyi belirler. Alıcı daha sonra ortaya çıkan çıktıyı bir ekrana gönderir. Gökyüzünün bir bölümünü taramak için, radar anteninin farklı yönlere işaret etmek için fiziksel olarak hareket ettirilmesi gerekir. Elektronik Taramalı Aktif Dizili radarlar ise antenleri fiziksel olarak hareket ettirmeden farklı yönlere yönlendirilebilecek bir radyo dalgası ışını oluşturan bir diziden oluşan aşamalı bir dizi sistemi olarak çalışır.
Peki AESA Radarın Faydaları Nelerdir?
1) Yüksek Gizlilik Sağlar
Eski tip radarlara sahip uçağı, karanlık bir ormanın içinde el feneri açıp yürüyen insana benzetebilirsiniz. Işık sürekli açıktır, siz hedefi bulursunuz ancak hedef de yaydığınız dalgalar sayesinde sizi görür. Ancak AESA teknolojisi, radar dalgalarını hızlıca kesintili şekilde iletir. Bu sayede konumunuz belli olmaz. Tıpkı bir el fenerini çok hızlıca sürekli açıp kapamak gibi. Bu sebeple AESA radara sahip bir uçak, diğer uçaklar tarafından daha zor görülür. Eski tip radara sahip uçaklar ve gemiler ise, kendi konumlarını da ortaya çıkartmaktaydılar.
2) Çoklu Hedef Tespit ve Takibi Yapar
AESA radar teknolojisi ile çoklu hedefe aynı anda kilit/takip özelliği de gelmiştir. Günümüz AESA radarların hepsi 30-50 hedefi aynı anda görüp takip edebilmektedir. Sadece hava veya sadece kara hedefleri değil, kara ve hava unsurlarının tespiti ile takibini aynı anda gerçekleştirebilmektedir. Bu sayede giderek karmaşıklaşan ve kalabalıklaşan harp sahasını pilotun daha verimli analiz etmesini, hızlı karar alabilmesini, gerektiğinde dost kuvvetlerle bu bilgileri paylaşabilmesine yardımcı olur. Savaş sahasına hakim olmak en az görünmezlik teknolojisi kadar önemli bir kriterdir.
3) Daha Uzağı Görür
AESA radarın nimetleri bu kadarla da sınırlı değil, radarın geniş ve güçlü dalgaları sayesinde çok daha uzun mesafeleri görebiliyorsunuz.
4) Elektronik Harbe Dayanıklılık
Bir AESA sisteminin diğer avantajlarından biri, elektronik karıştırma ve sıkıştırma tekniklerine karşı yüksek derecede dayanıklı olmasıdır. Radar jamming (radar bozma, boğma) genellikle bir düşman radarının yayın yapma frekansını belirleyerek ve ardından karıştırmak için aynı frekansta bir sinyal ileterek yapılır. Hedef frekans çok yoğun dalgalara tutularak kör edilir. AESA radarlar buna karşı önlem olarak “zıplamalı frekans” veya “hızlı değişen frekans” diyebileceğimiz önleme yöntemi kullanarak kurtulurlar. Bu kapsamda AESA radarlar Elektronik Karşı Önlem (Electronic Counter Measures, ECM) tekniklerine sahiptir.
Hangi Uçakta Hangi AESA Radar Var?
- F-22A Raptor: AN/APG-77
- F-35A/B/C: AN/APG-81
- F-15E/C: AN/APG-63(V)3
- F-16 Block 60: AN/APG-80
- F-16 Block 70: AN/APG-83
- Mitsubishi F-2: J/APG-2
- Eurofighter Typhoon Tranch 3: Euroradar CAPTOR/CEASAR
- Rafale F4: Thales RBE2
- Jas-39 Gripen E/F: Raven ES-05
- Su-57 Felon: N036 Byelka
- Chengdu J-20: ?
Görüldüğü üzere bu teknolojik radarları üreten şirketlere baktığımız zaman Amerikan Northrop Grumman, Fransız Thales ve İtalyan Leonardo (Gripen radarı) gibi dev savunma şirketleri ön plana çıkıyor. Gururumuz ASELSAN dünya çapında rekabetçi bir firma olduğunu bir kez daha kanıtlamak üzere.
AESA radarların hedefleri kaç kilometre mesafeden tespit edebildiğini anlamanız için, açık kaynaklardan elde edilen bilgilerle aşağıdaki tabloyu oluşturduk. Tablodaki bilgiler kesin ve bağlayıcı değildir. Ancak yaklaşık olarak bu değerlerde olduğu söylenmektedir.
(Not: Birleşik Arap Emirlikleri’ne ait F-16 Block 60’larda AN/APG-80 AESA radarı bulunmaktadır. ABD Hava Kuvvetleri (USAF) ve Tayvan F-16’ları için AN/APG-83 AESA radarı geliştirilmiştir. Bu tabloda BAE’nin Block 60’ları baz aldık.)
Tabloyu rahat okumak için yüksek çözünürlüklü hali: https://i.hizliresim.com/G5AHi3.png
Hava Kuvvetlerimizin mevcut en modern savaş uçağı olan F-16 Block 50+ radarı APG-68 V9’dur. RCS (Radar Cross Section) tespit değerleri ise şu şekilde:
RCS 0.0001 m2 hedef: 4~5 km+
RCS 0.001 m2 hedef: 8~9 km+
RCS 0.1 m2 hedef: 25~30 km+
RCS 1.0 m2 hedef: 46~54 km+
RCS 5.0 m2 hedef: 66~80 km+
RCS 10.0 m2 hedef: 78~95 km+
